چهارمین کارگاه نقد و بررسی هنر خوشنویسی و خط نگاره در باشگاه مهندسان هنرمند واقع در موزه دکتر سندوزی برگزار شد. به گزارش
خبرنگار شهر، این کارگاه چهارمین برنامه کارگاهی از برنامه‌های جنبی نشست
تخصصی صورت و سیرت در خط بود که روز گذشته با حضور اساتید انجمن
خوشنویسان، دانشجویان هنر و جمعی از اعضای باشگاه مهندسان هنرمند در گالری
سندوزی برگزار شد.
خلیل فریدی از اساتید حاضر در این کارگاه با بیان
اینکه خوشنویسی را می‌توان به مثابه زبان هنری مشترک برای مسلمانان تلقی
کرد، گفت: هنر خوشنویسی همواره برای مسلمانان اهمیتی خاص داشته‌است. زیرا
در اصل آن را هنر تجسم کلام وحی می‌دانسته‌اند. آنان خط زیبا را نه فقط در
استنساخ قرآن بلکه در اغلب هنرها به‌کار می‌بردند.
پس از گسترش اسلام
در سراسر شبه جزیره عربستان، ایران، ماوراءالنهر، بخش‌هایی از هند، شمال
آفریقا و اندلس، یا زبان عربی جایگزین زبان اقوام ساکن دراین مناطق شد
(مانند مصر) و یا دست کم خط عربی جای خطوط قدیمی را گرفت (مانند ایران) و
بدین سان خطی واحد در تمام قلمرو اسلام پدیدار شد. خط عربی که پیش از ظهور
اسلام نگارشی ساده و کاربردی محدود داشت، به سرعت با خطوط دیگر درآمیخت و
به کمال رسید.
وی افزود: خوشنویسی یا خطاطی در تمامی کشورهای اسلامی
به دلیل محدودیت نسبی سایر هنرها همچون نقاشی، مجسمه‌سازی و موسیقی،
همواره به عنوان والاترین هنر مورد توجه بوده‌است.
جمشید یاری از
دیگر اساتید حاضر در این نشست گفت: قبل از اسلام در ایران خطوط مختلفی
مانند میخی، پهلوی و اوستایی رایج بود ولی پس از ظهور اسلام ایرانیان
الفبا و خطوط اسلامی را پذیرفتند. در ایران پس از فتح اسلام، خطاطی به
شیوه نسخ وجود داشت. در زمان حکومت تیموریان در ایران، خط و خوشنویسی به
اوج کمال خود رسید. میرعلی تبریزی با ترکیب خط نسخ و تعلیق، خط نستعلیق را
بنیان نهاد. مشهورترین خطاط قرآن در این دوره بایسنقر میرزا بود. و
بزرگترین استاد نستعلیق‌نویس در طول تاریخ میرعماد حسنی بود.
در میان
خطوط ایرانی و عربی، خط نستعلیق به‌گواه آثار آفریده شده به‌عنوان
زیباترین خط و برتر از خطوط اسلامی شناخته شده و آن را «عروس خطوط اسلامی»
نامیده‌اند.
استاد براتی نیز درباره خوشنویسی اسلامی اظهار داشت:
قدیمی‌ترین نسخه قرآن به خط کوفی است و به علی بن ابی‌طالب منسوب است. پس
از قرن پنجم هجری، خط کوفی تقریباً جای خود را به خط نسخ داد که حروف آن
بر خلاف حروف زاویه‌دار خط کوفی منحنی و قوس‌دار است. در اسپانیای مسلمان،
خط عربسک به وجود آمد که حاصل تماس اندلس با مسیحیان غربی است.
خط
عربی در آغاز در کلک (قلم) نسخ برگرفته از شیوه نگارش خط نبطی نوشته
می‌شد. کلک کوفی نیز بر آن اضافه شد که در کوفه رایج شد و این همان کلکی
است که دیوانسالاران اصلاحات خود را بر آن اعمال کردند که بزودی در کلک
(قلم) نسخ نیز انجام شد.
در زمان مامون نویسندگی اهمیت پیدا کرد و
نویسندگان در نیکو ساختن خط به پیکار پرداختند و چندین قلم دیگر به نام
قلم مرصع، قلم نساخ، قلم رقاع، قلم غبارالحلیه، قلم ریاسی. و درنتیجه، خط
کوفی به بیست شکل درآمد. ولی قلم نسخ، بهمان شکل پیشین در میان مردم و
برای تحریرات غیررسمی معمول بود تا آنکه ابن مقله خوشنویس نامی متوفی به
سال ??? با نبوغ خود قلم نسخ را به گونه نیکویی درآورد سپس به بازبینی
زمان، خط نسخ فروعی پیدا کرد و به گونه کلی دو خط نسخ و کوفی در نوشتار
عربی معمول گشت و هر کدام از آن شاخه‌هایی داشت.
نمایشگاه «محراب
قلم» که آثار سه هنرمند خطاط «عارف براتی»، «جمشید یاری» و «خلیل فریدی»
نیز روز یکشنبه در گالری سندوزی پایان یافت.
این نمایشگاه به مناسبت
ماه مبارک رمضان آثار خوشنویسی نستعلیق و تایپوگرافی را با محتوای آیات
قرآن و اسماء اعظم در خود جای داده بود.
.jpg)
.jpg)
